Bigorexia nervosa: Het adoniscomplex Vs bodybuilding
Bigorexia is inmiddels geen nieuw fenomeen en dat is het waarschijnlijk nooit geweest. Sinds de mensheid zich kan heugen, voert het al strijd met het geidealiseerde schoonheidsideaal. Zowel vrouwen als mannen kunnen gevoelig zijn voor het willen bezitten van en/of streven naar ideale lichaamsproporties. Esthetisch fitness kan een zeer dunne lijn zijn, tussen passie en obsessie.
Wat is Bigorexia Nervosa?
Bigorexia ook wel Spierdysmorfie genoemd is een vorm van ‘Body Dysmorphic Disorder’ (BDD), naar het Nederlands vertaald: stoornis van de lichaamsbeleving en gerelateerd aan’ Obsessive Compulsive Disorder’. Een wat minder sjieke benaming voor BDD is ingebeelde lelijkheid. Deze benaming voor de stoornis verklaard een hoop en maakt duidelijk hoe diep genesteld de stoornis daadwerkelijk zit. Naar schatting zijn er in Nederland tussen de 50.000 en de 100.000 mannen gepreoccupeerd met hun lichaam, zo blijkt uit een onderzoek van Men’s Health.
BDD is een preoccupatie of obsessie met een afwijking in het uiterlijk. Of dat nu een feitelijke lichte imperfectie is of een ingebeelde afwijking, het gaat verder dan een normale bezorgdheid over het uiterlijk en kan normale, alledaagse functioneren, evenals interpersoonlijke relaties aanzienlijk beperken.
Bigorexia Nervosa is een aandoening waarbij een persoon obsessief het idee heeft dat zijn/haar lichaam te weinig spieren en te veel vet bevat. Iemand met deze aandoening zal proberen zijn obsessie te verwezenlijken doormiddel van krachttraining welke is gekoppeld aan een strikt dieet. Echter, vanwege het hebben van een irrealistisch zelfbeeld zal een dergelijk succes nooit worden bereikt.
Bodybuilding en het Adoniscomplex
Bigorexia wordt in de volksmond ook wel Adoniscomplex genoemd, naar Adonis uit de Griekse mythologie, die de verpersoonlijking van mannelijke schoonheid was. Onterecht wordt de algemene bodybuilder bestempeld met het hebben van het Adoniscomplex, maar eerlijk gezegd een enigszins begrijpelijke associatie.
Mensen welke lijden aan het Adoniscomplex ervaren een enorme druk om ideale lichaamsproporties te bereiken en dat is bij menig bodybuilders net zo. Zoals eerder benoemd, manifesteert het zich in gedwongen krachttraining, obsessief en dwangmatig bezig zijn met de spieren en geneigd zijn tot gebruik van anabolen steroïden.Terwijl anorexia-patiënten steeds menen dat ze te dik zijn, zijn ongezonde bodybuilders, hoe gespierd ook, er steeds van overtuigd dat ze te mager of te vet zijn.
Er is in 1997 een onderzoek gedaan naar de lichaamsbeleving van vrouwen en mannen, waaruit blijkt dat mannen steeds meer ontevreden over lichaam zijn. Het volgende zal vast verassend zijn, maar mannen zijn in verhouding tot vrouwen meer ontevreden over hun borst. Ruw geschat zijn er in Nederland tussen de vijftig- en honderdduizend mannen die zich overmatig zorgen maken over hun lichaam. De resultaten van het onderzoek:
- 70% van de mannen is onzeker over hun buik;
- 40% van de mannen maakt zich ernstige zorgen over hun uiterlijk;
- 50% van de mannen let op hun calorieën inname;
- 60% van de alleenstaande mannen wil meer spiermassa.
De oorzaakvan Bigorexia
De precieze oorzaak van bigorexia is moeilijk te bepalen, omdat elk individu anders is. Er is relatief weinig onderzoek naar gedaan en dus over de achterliggende oorzaken niet veel bekend. Er is vaak niet een oorzaak maar een complexe samenhang van factoren die een dergelijke stoornis ontwikkeld. Een genetisch component, een erfelijke aanleg, zou een verklaring kunnen zijn om eerder obsessieve-compulsieve (dwangmatige) symptomen te ontwikkelen.
Daarnaast is een mogelijke psychologische oorzaak bij spierdysmorfie niet weg te denken. Traumatische ervaringen, ongelukkig zijn, etc, kan een voedingsbodem zijn voor en/of Bigorexia verergeren. Daarnaast speelt de media een grote rol. Bijvoorbeeld in reclame waar verkapte boodschappen laten zien hoe een schoonheidsideaal er uit hoort te zien en dit heeft een enorme invloed op het mannelijke imago.
Bigorexia is niet aan leeftijd of geslacht gebonden, maar wekt de suggestie dat het met enige mate sportgerelateerd kan zijn. Het komt namelijk relatief vaker voor bij bodybuilders en hardlopers, dan bij de rest van de populatie. Het obsessieve karakter van de stoornis hangt dan samen om de productie van endorfine. Een morfine-achtige stof die het lichaam zelf produceert en onder andere tijdens sporten vrijkomt. Endorfine geeft een euforisch gevoel wat bij hardlopers bekendstaat als ‘runners high, raakt men hier aan verslaafd, spreken we over sportverslaving.
Bigorexia en de symptomen
Bij het stellen van de diagnose moet worden uitgesloten dat er sprake is van een andere aandoening. Als de symptomen zich bijvoorbeeld beperken tot het gewicht, kan er sprake zijn van een eetstoornis. Een BDD kan zich op velen manieren manifesteren, er worden verschillende kenmerken beschreven die ook gelden voor het adoniscomplex.
Keuren | Vermijden en verbergen | Uiterlijk | Emotionele problemen | |
---|---|---|---|---|
Vaak het uiterlijk in de spiegel beoordelen of in andere reflecterende oppervlakken | Vermijden van spiegels omdat men het niet leuk vindt hoe men eruitziet | Buitensporig veel geld besteden aan uiterlijk om het vermeende defect te verbeteren of verhullen | Somber of angstig worden over de manier waarop men eruitziet | |
Vaak zichzelf vergelijken met anderen en denken dat men er slechter uitziet | Veel tijd besteden aan uiterlijke verzorging, zoals haren kammen/in model brengen en klachten hierover krijgen | Buitensporig trainen om het uiterlijk te verbeteren*** | Vinden dat het leven niets waard is door hoe men eruitziet | |
Vaak vragen – of willen vragen – of men er goed uitziet, of net zo goed als anderen | Proberen om het deel van het lichaam te verstoppen of te bedekken met een hoed, kleding, etc. | Vaak kleding verwisselen, een outfit proberen te vinden die het deel dat men niet mooi vindt bedekt of verhult. | Gefrustreerd of boos worden om hoe men eruitziet | |
Veelvuldig delen van het lichaam opmeten (groter, kleiner, meer symmetrisch worden) | Proberen om bepaalde aspecten van het uiterlijk te verbergen door een bepaalde lichaamshouding aan te nemen | Cosmetische chirurgie, dermatologische behandeling of een andere medische behandeling willen | Paniekaanvallen hebben of zeer angstig zijn door het uiterlijk wanneer men in de spiegel kijkt | |
*** Die zagen we niet aankomen ;) Ps: Niet alle criteria staan vermeld. |
De gevolgen van Bigorexa
Bigorexia brengt op ten duur serieuze risico’s met zich mee, van lichte lichamelijke ongemakken tot zware blessures. De mate en ernst van blessures zijn afhankelijk van het soort sport dat excessief wordt beoefend. Een bodybuilder riskeert kapotte pezen en spieraanhechtingen en bij hardlopers gaat het mis met het kraakbeen. Niet alleen fysiek maar ook op sociaal en mentaal gebied is de impact groot. Bovendien ligt overtraining op de loer.
Het obsessief en dwangmatig perfectioneren naar een perfect lichaam kan allesoverheersend worden. Relaties komen onder druk te staan, carrières worden opgeofferd, emotionele mentale ontwikkeling stagneert. Het kan de gemoedstoestand negatief beïnvloeden wat uiteindelijk emotioneel leed kan veroorzaken en in extreme gevallen leidt het tot een depressie. De permanente gevoelens van ontoereikendheid beïnvloeden dan vele aspecten van hun leven.
Het behandelen van Bigorexia Nervosa
Therapie voor bigorexia bestaat uit een combinatie van psycho- educatie en psychotherapeutische interventies. Ook cognitieve gedragstherapie wordt ingezet om verstoorde patronen in het denken en handelen te onderzoeken en veranderen. Hele specifieke behandelingsstrategieën zijn echter nog niet ontwikkeld voor de doelgroep, omdat het een vrij nieuwe stoornis is en er dus ook nog weinig onderzoek naar is gedaan.
Conclusie
Mensen die genetisch aanleg hebben om dergelijke stoornissen te ontwikkelen zoals bigorexia, zijn eerder geneigd om aan het ‘ijzer’ te gaan of dat bodybuilden de kans op spierdysmorfie vergroot, blijft de vraag. Het is algemeen bekend dat bodybuilding draait om discipline en rigoureuze maatregelen, de een ziet dat als gepassioneerd en een ijzersterk doorzettingsvermogen en een ander als een doorgeslagen obsessie. De grens tussen geavanceerde ‘gezonde’ bodybuilding technieken of dwangmatig obsessief blijft vaag.
Naar mijn mening is een gezonde bodybuilder met een realistisch lichaamsbeeld, bewust van fysieke progressie en mentale stabiliteit, absoluut niet te vergelijken met een persoon met een psychische aandoening als Bigorexia.
Wat is jouw “mening” over Bigorexia Nervosa? Heb je op- of aanmerkingen, opbouwende feedback en/of tips? Laat het weten in een reactie hieronder. Alvast bedankt!
- Johan Vanderlinden: Anorexia nervosa overwinnen in 13 stappen.
- Alliance for eating disorders, Muscledysmorphia.
- The Adonis Complex, by Harrison Pope, Katharine Phillips, and Roberto Olivardia.
Hoi Suzanne, heel herkenbaar. Een aantal maal per dag gezond eten vinden de meeste mensen al gauw overdreven, maar om het 1/2 uur een sigaret roken is letterlijk dodelijk en volgens velen heel normaal…
Prima slotwoord! Op werk krijg ik regelmatig van de meiden te horen dat ik overdreven met sport en mijn eten bezig ben. Valt echt mee…